Cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái đang diễn ra rất quyết liệt sau chỉ đạo của Thủ tướng trong phiên họp Chính phủ ngày 14/5. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng những đợt truy quét cao điểm chỉ là giải pháp tình thế, không thể chấm dứt vấn nạn này tận gốc. Để thực sự đẩy lùi hàng giả, hàng nhái, cần có một cái nhìn tổng thể và những điều chỉnh phù hợp trong công tác này.
Giảm doanh thu do “đụng” hàng giả
Ông Nguyễn Ngọc Luận – Giám đốc Công ty TNHH Liên kết thương mại Toàn Cầu – kể, cuối năm ngoái, một đối tác của công ty phát hiện có sản phẩm giả mạo thương hiệu Meet More của Toàn Cầu. Qua kiểm tra, ông phát hiện một số cơ sở sản xuất ở tỉnh Lâm Đồng đóng gói cà phê trong bao bì na ná Meet More, chỉ khác 1 chữ cái trong thương hiệu, tức Meet More bị biến thành Meet Moree.
Ông nói: “Chúng tôi đã gửi công văn đến cơ quan chức năng của tỉnh Lâm Đồng, đồng thời gửi thông báo tới các đối tác phân phối về trường hợp này để họ tránh nhầm lẫn”. Theo ông, vụ nhái thương hiệu này đã làm giảm đáng kể lượng sản phẩm bán ra của công ty, giảm uy tín của công ty với người tiêu dùng, khiến công ty ông phải tốn nhân sự và thời gian để giải quyết vụ việc. Nhưng tác động lớn nhất của việc làm nhái, làm giả sản phẩm là khiến những nhà sản xuất, kinh doanh chân chính rất nản lòng.
Ông Lê Hữu Nghĩa – Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Lê Thành – cho hay, doanh thu bán hàng trong 4 tháng đầu năm 2025 của công ty giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm ngoái mà nguyên nhân chính là nạn bán hàng giả online. Tập đoàn Lê Thành chuyên phân phối hàng chính hãng nên giá bán cao, trong khi hàng nhái, hàng giả trông không khác mấy hàng thật mà giá lại quá rẻ.
Ông nêu ví dụ: “1 chai nước hoa nữ của thương hiệu Versace Eros Pour Femme EDP 100ml được Lê Thành phân phối với giá hơn 3,3 triệu đồng, nếu có đợt khuyến mãi thì giảm còn 2,7 triệu đồng. Thế nhưng, cũng nhãn hiệu này, khi được giới thiệu là hàng xách tay hoặc được cá nhân bán online thì giá chỉ vài trăm ngàn đồng. Những sản phẩm giá rẻ như vậy chắc chắn là hàng giả”. Ông nói thêm, sản phẩm giả được làm rất tinh vi, nếu không đặt cạnh hàng thật thì khó biết được thật, giả. Sản phẩm giả khiến thị trường bị loạn giá và đẩy người tiêu dùng vào nguy hiểm bởi chúng có thể gây hại cho sức khỏe người dùng.
Do những tác động tiêu cực của hàng giả, hàng nhái đến doanh nghiệp (DN) chân chính, đến thị trường và sức khỏe người dùng, ông Lê Hữu Nghĩa đề nghị Chính phủ mạnh tay phòng, chống. Ông Nguyễn Ngọc Luận đề nghị phạt nặng cơ sở, DN sản xuất cũng như các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng giả, hàng nhái.
Cần xem lại công tác chống hàng giả
Luật sư Phan Thị Việt Thu – Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TPHCM – chỉ ra sự bất cập trong quản lý chất lượng sản phẩm: “DN tự công bố chất lượng sản phẩm, cơ quan quản lý nhà nước lại chậm kiểm tra hoặc kiểm tra thiếu thực chất khiến hàng kém chất lượng tồn tại lâu trên thị trường và chỉ bị xử lý khi có phản ánh, tố giác”. Theo bà, hàng giả được làm rất tinh vi, có cả nhãn phụ và tem chống giả nên người tiêu dùng khó phân biệt thật, giả. Trong khi đó, cơ quan chức năng lại ra thông báo về hàng giả một cách chung chung, không cụ thể về loại hàng hóa, nhãn hiệu bị làm giả và thiếu thông tin phân biệt với hàng thật.
Ông Nguyễn Quang Huy – Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TPHCM – cho rằng, thương mại điện tử đang đặt ra nhiều thách thức lớn: số lượng giao dịch khổng lồ, hình thức kinh doanh đa dạng; nhiều đối tượng không công khai địa chỉ, không đăng ký kinh doanh; chưa có quy định xử lý cụ thể đối với một số hành vi vi phạm trên môi trường mạng; mức xử phạt chưa đủ sức răn đe… khiến việc giám sát và xử lý vi phạm gặp khó khăn.
Ông Phạm Văn Thọ – Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ chống giả Việt Nam – cho rằng, hàng giả, hàng nhái tràn lan là do ý thức người tiêu dùng còn hạn chế; công cụ xác minh hàng giả còn thiếu; mức xử phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái chưa đủ sức răn đe; việc thực thi pháp luật còn thiếu đồng bộ. Theo ông, các đợt cao điểm truy quét hàng nhái, hàng giả chỉ là giải pháp tình thế, không giải quyết tận gốc vấn nạn này. Sau mỗi đợt truy quét, các đối tượng vi phạm thường thay đổi phương thức sản xuất, phân phối để tiếp tục hoạt động, thu lợi bất chính.
Để giải quyết tận gốc vấn nạn hàng giả, hàng nhái, ông Phạm Văn Thọ cho rằng, cần có giải pháp tổng thể, dài hơi, sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, nhà sản xuất và người tiêu dùng. Một trong những giải pháp quan trọng là ứng dụng công nghệ tiên tiến: các DN có thể sử dụng giải pháp kết hợp blockchain, AI và chip RFID để mỗi sản phẩm có mã định danh riêng, hỗ trợ lưu trữ thông tin và truy xuất nguồn gốc. Khi phát hiện bất thường, hệ thống sẽ cảnh báo sớm rủi ro, giúp người tiêu dùng dễ dàng phân biệt hàng thật, tránh mua phải hàng giả.
Đi đâu cũng gặp hàng giả, hàng nhái
Các sạp, cửa hàng trên các tuyến đường quanh chợ Kim Biên (quận 5, TPHCM) chuyên bán các sản phẩm nước tẩy rửa nhái các thương hiệu nổi tiếng như Comfort, Downy, Tide, Hygiene, Yes, Nikko. Khách quen chỉ cần đến lấy hàng và thanh toán, còn khách lạ phải trả lời câu hỏi “mua hàng công ty hay hàng thường”. “Hàng công ty” là hàng có nhãn mác chính hãng, “hàng thường” là hàng xá (không rõ nguồn gốc). Đáng chú ý, những sản phẩm mang danh “chính hãng” ở đây được bán với mức giá chỉ bằng khoảng 1/4 đến 1/3 so với giá niêm yết các sản phẩm cùng loại trong các siêu thị, chợ, cửa hàng tiện lợi.
Một cán bộ của Công ty cổ phần Mỹ phẩm Nikko Việt Nam cho biết, cách đây vài năm, công ty đã phát hiện một số hộ kinh doanh quanh chợ Kim Biên buôn bán các sản phẩm bột giặt Nikko giả mạo. Bao bì của các sản phẩm giả này được làm rất tinh vi, đẹp hơn bao bì hàng chính hãng, chỉ khác biệt ở số điện thoại công ty được in trên bao bì. Công ty đã trình báo vụ việc với cơ quan chức năng nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Tại chợ Bình Tây (quận 6, TPHCM), chúng tôi thấy nhiều mặt hàng bánh, kẹo, sữa, thực phẩm, mỹ phẩm không minh bạch về nguồn gốc, phần lớn được dán nhãn “hàng xách tay”, hầu hết thiếu nhãn phụ ghi rõ thông tin đơn vị nhập khẩu hoặc có nhãn phụ nhưng thông tin sơ sài. Khảo sát 5 sạp hàng bán nước uống collagen Menarad “trẻ hóa nội sinh” của Nhật Bản, chúng tôi ghi nhận, chỉ 1 sạp có dán nhãn phụ ghi đơn vị nhập khẩu nhưng không ghi số công bố phê duyệt của cơ quan y tế.
Ở khu vực kinh doanh mỹ phẩm của chợ Bình Tây, một tiểu thương tiết lộ, hơn 90% hàng hóa tại đây là của Trung Quốc, 10% còn lại của Thái Lan và tất cả đều là hàng giả, nhái các nhãn hiệu nổi tiếng từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Pháp. Người này cho xem một số sản phẩm giả các thương hiệu Nhật, Pháp như Shiseido, DHC, SK-II, La Roche-Posay, Vichy và khuyến khích người mua cứ yên tâm nhập sỉ hàng về bán bởi khách mua lẻ thường lầm tưởng đó là hàng hiệu chứ không nghĩ là hàng Trung Quốc, Thái Lan.
Tại các chợ sỉ khác ở TPHCM như An Đông (quận 5), Bến Thành (quận 1), Saigon Square (quận 1), các sản phẩm đồng hồ, mắt kính, túi xách, trang sức, quà lưu niệm giả, nhái các thương hiệu nổi tiếng được bày bán công khai, giá từ 100.000 đến 5 triệu đồng/sản phẩm.
